در سراسر اروپا بین ۱۵ هزار تا ۵۰۰ هزار محل دفن زباله وجود دارد که ۹۰ درصد این مکان‌ها غیربهداشتی است. گورستان‌های زباله هم چالشی زیست‌محیطی است و هم فرصت اقتصادی. پژوهشگران طرح در اروپا موسوم به «استخراج زباله» به‌دنبال روشی کارآمد و پایدار برای بازیافت این پلاستیک‌ها و فلزات هستند.
در این طرح مهندسان مواد و کسانی که در حوزه مدیریت پسماند کار می‌کنند، شرکت دارند.
استخراج زباله‌های مدفون در عمق ده متری
مساحت گورستان زباله در نزدیکی شهر اوتلان-الکتوران در بلژیک۲۳۰ هکتار است. از دهه ۹۰ میلادی ۲۰ میلیون تن زباله صنعتی در این گورستان دفن شده است.
عمق زباله‌های پلاستیکی، چوبی، فلزی، کاغذی و مقوایی در اینجا به ۱۰ متر هم می‌رسد. برای اکثر مردم اینجا فقط محل دفن زباله است، اما دانشمندان اروپایی و کسانی که کارشان مدیریت پسماند است می‌گویند که با گنجی واقعی روبرو هستند.
ایو تیلمانس، مدیر بخش بازرگانی شرکت موسوم به «ماچیلز گروپ» که در حوزه خدمات زیست محیطی و انرژی های تجدیدپذیر کار می کند می‌گوید:
«ضایعاتی که در اینجا می بینید بالقوه می‌تواند منبع بزرگی از منابع خام و انرژی باشد که از گورستان‌های دفع زباله بازیافت میشود و از نظر اقتصادی هم سودآور باشد. اما برای عملی کردن آن به فناوری‌هایی نوینی نیاز هست. به این منظور زباله ها را از زمین استخراج می‌کنیم برای بازیافت بخشهای مختلف آن از فناوری های پیشرفته استفاده می‌کنیم.»
تفکیک مواد موجود در زباله
پیش نمونه یکی از این فناوری پیشرفته در این آزمایشگاهی در اتریش آزمایش میشود. این پیش نمونه مجهز به سه حسگر است که به تفکیک زباله‌ها کمک می‌کند. این کار ساده نیست چون ترکیب زباله‌های مدفون در خاک در اثر مرور زمان تغییر کرده است
باستین کوپرز، مهندس مدیریت پسمامند از دانشگاه «مونتان»در شهر لئوبن اتریش می‌گوید: «زباله‌های مدفون در معرض عوامل مختلفی هستند. گردوغبار و آب، سطح ضایعات را تغییر می‌دهد. محیط گورستان زباله یا خیلی اسیدی است و یا خیلی قلیایی. این ویژگی نیز بر مواد تاثیر می‌گذارد. نتیجه الگوریتمهای حسگرها می تواند پس از تفکیک مواد مختلف موجود در زباله، بخشی از این مواد را از آن جدا کند.»
بازیافت مواد با فرایندهای شیمیایی
بعد از مرتب سازی و تفکیک مواد موجود در زباله‌ها، نوبت به بازیافت این مواد می شود. محققان این کار را با فرایندهای پیچیده شیمیایی انجام می‌دهند. زباله ابتدا به پودر شیشه تبدیل میشود سپس با شن و ترکیبات شیمیایی دیگر ترکیب میشود محصول نهایی در مصالح ساختمانی مثل آجر کاشی و سنگ فرش کاربرد دارد.
لوکاش آرنو، مهندس مواد از دانشگاه کاتولیک لووِن در بلژیک درباره تفاوت مصالح بازیافتی از مصالح ساختمانی معمولی توضیح می دهد: «ترکیب شیمیایی مصالح ساختمانی که با مواد بازیافت شده تهیه میشود با بتون‌های عادی فرق دارد. ویژگی‌شان از نظر مکانیکی یکسان است. اما از نظر شیمیایی خواص مصالح ساختمانی بازیافتی از زباله با مصالح ساختمانی معولی کاملا باهم متفاوت است. به‌عنوان مثال در مقابل اسید یا دمای بالا مقاوم‌تر هستند.»
بازیافت مواد موجود در زباله؛ یک تیر با دونشان
پژوهشگران این طرح اروپایی می‌گویند قرار است ۵۰۰ هزار گورستان زباله در سراسر اروپا حفاری شود. مسئول این طرح می‌گوید که این کار هم به نفع محیط زیست است و هم از نظر اقتصادی سودآور.
پتر تام جونز، مهندس مواد از دانشگاه کاتولیک لووِن در بلژیک و مسئول هماهنگی طرح اروپایی استخراج زباله در این باره می‌گوید: «محل‌های دفن زباله مثل خانه یا ساختمانی که دیر یا زود از بین می‌رود، دیر یا زود باعث آلودگی آب یا خاک میشود. به همین دلیل هم به این اقدامات در گورستان‌های زباله نیاز هست. استخراج زباله‌های مدفون در خاک هم دو فایده دارد: از بین بردن آلاینده ها و بازیافت و استفاده مجدد از آلاینده ها.»
محققان اروپایی می‌گویند که نتایج این طرح را می‌توان کمتر از ۱۰ سال آینده در ۵۰۰ هزار محل دفن زباله در اروپا به کار برد. پیشینه طرح‌های مربوط استخراج زباله به منظور بازیافت به دهه نود میلادی قرن بیستم و دستورالعملی در این زمینه باز می‌گردد. هدف این دستورالعمل کاهش یا جلوگیری از اثرات مخرب گورستان‌های زباله بر محیط زیست بود.
