۱- تعریف مناقصه چیست؟ به چه منظوربه اجرا گزارده می شود؟
مناقصه فرآیندی اسـت رقابتـی برای تأمین کیفیت مـورد نظر (طبق اسـناد مناقصه ) که در آن تعهدات موضـوع معـامله بـه مناقصه گری که کمترین قیمت را پیشنهاد کرده باشد، واگذار می شود و مناقصه برای دسترسی به دو مولفه اساسی در خرید کالا و خدمات، به اجرا گذارده می شود.
۲- مناقصه گزار به چه کسی اطلاق می شود؟
مناقصه گزار دستگاه یا ارگانی است که برگزاری مناقصه را بعهده دارد و مناقصه گزار می تواند شامل ارگانها و سازمانهای زیر باشد: قوای سه گانه جمهوری اسلامی ایران اعم از وزارتخانه ها , سازمانها و موسسات و شرکتهای دولتی , موسسات انتفاعی وابسته به دولت , بانکها و موسسات اعتباری دولتی , شرکتهای بیمه دولتی , موسسات و نهادهای عمومی غیردولتی ، موسسات عمومی , بنیادها و نهادهای انقلاب اسلامی , شورای نگهبان قانون اساسی و همچنین دستگاهها و واحدهایی که شمول قانون برآنها مستلزم ذکر یا تصریح نام است .
۳- مناقصه گر به چه کسی اطلاق می شود؟
پاسخ : مناقصه گر شخص حقیقی یا حقوقی است که اسناد مناقصه را دریافت و در مناقصه شرکت می کند.
۴- طبقه بندی معاملات چیست و در چه نوع معامله ای نیاز به برگزاری مناقصه می باشد؟
پاسخ : معاملات به سه دسته تقسیم می شوند: الف- معاملات کوچک، ب- معاملات متوسط، ج- معاملات بزرگ
الف- معاملات کوچک: مبلغ آن کمتر از(۲۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال) می باشد و توسط کارپرداز انجام می گیرد.
ب- معاملات متوسط: معاملاتی هستند که مبلغ آن از معاملات کوچک بیشتر و از ده برابر (۲۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال) آن کمتر باشد. (توسط کارپرداز و پس از اخذ حداقل سه فقره استعلام انجام می گردد.)
ج- معاملات بزرگ: معاملاتی است که مبلغ آن از ده برابر مبلغ معاملات کوچک بیشتر باشد (بیشتر از ۰۰۰.۰۰۰.۲۰۰ ریال) که جهت انجام آن نیاز به برگزاری مناقصه می باشد.
۵- چند نوع مناقصه وجود دارد؟ طبقه بندی مناقصات به چه صورت می باشد؟
الف- مناقصات از نظر مراحل بررسی به انواع زیر طبقه بندی می شوند:
– مناقصه یک مرحله ای: مناقصه ای است که در آن نیازی به ارزیابی فنی بازرگانی پیشنهادها نباشد، دراین مناقصه پاکتهای پیشنهاد مناقصه گران در یک جلسه گشوده و در همان جلسه برنده مناقصه تعیین می شود.
– مناقصه دو مرحله ای: مناقصه ای است که به تشخیص مناقصه گزار، لازم به بررسی فنی بازرگانی پیشنهادها باشد. در این مناقصه، کمیته فنی بازرگانی تشکیل می شود و نتایج ارزیابی فنی بازرگانی پیشنهادها را به کمیسیون مناقصه گزارش می کند که پس از بررسی کمیته فنی بازرگانی، پاکت های قیمت پیشنهاد دهندگانی که امتیاز فنی بازرگانی لازم را احراز کرده اند، مشهود می شود و پس از ارزیابی مالی برنده مناقصه تعیین می گردد.
ب- مناقصات از نظر روش دعوت مناقصه گران به انواع زیر طبقه بندی می شوند:
– مناقصه عمومی: مناقصه ای است که در آن فراخوان مناقصه از طریق آگهی عمومی به اطلاع مناقصه گران می رسد.
– مناقصه محدود: مناقصه ای است که در آن به تشخیص و مسئولیت بالاترین مقام دستگاه مناقصه گزار، محدودیت برگزاری مناقصه عمومی با ذکر ادله تأیید شود. فراخوان مناقصه از طریق ارسال دعوتنامه برای مناقصه گران صلاحیتدار به اطلاع مناقصه گران می رسد.
۶- فرآیند برگزاری مناقصات شامل چه مراحلی است؟
فرآیند برگزاری مناقصات به ترتیب شامل مراحل زیر است :
الف- تأمین منابع مالی از سوی مناقصه گزار
ب- تعیین نوع مناقصه در معاملات بزرگ ( یک مرحله ای یا دو مرحله ای ، عمومی یا محدود)
ج- تهیه اسناد مناقصه
د- ارزیابی کیفی مناقصه گران در صورت لزوم
ه- فراخوان مناقصه
و- ارزیابی پیشنهادها
ز- تعیین برنده مناقصه و انعقاد قرارداد
۷- روشهای انجام مناقصه چیست؟
مناقصه به طرق زیر انجام می شود
الف- در معاملات کوچک، کارپرداز یا مأمور خرید باید با توجه به کم و کیف موضوع معامله (کالا و خدمت یا حقوق) درباره بهای آن تحقیق نماید و با رعایت صرفه و صلاح و اخذ فاکتور مشخص و به تشخیص و مسئولیت خود، معامله را با تأمین کیفیت به کمترین بهای ممکن انجام دهد.
ب- در معاملات متوسط، کارپرداز یا مأموریت خرید باید با توجه به کم و کیف موضوع معامله (کالا، خدمت یا حقوق) درباره بهای آن تحقیق نماید و با رعایت صرفه و صلاح و اخذ حداقل سه فقره استعلام کتبی، با تأمین کیفیت مورد نظر، چنانچه بهای بدست آمده مورد تأیید مسئول واحد تدارکاتی یا مقام مسئول هم تراز وی باشد، معامله را با عقد قرارداد یا اخذ فاکتور انجام دهد و چنانچه اخذ سه فقره استعلام کتبی ممکن نباشد با تأیید مسئول تدارکاتی یا مقام مسئول هم تراز وی، به تعداد موجود کفایت می شود.
ج- در معاملات بزرگ، به یکی از روشهای زیر عمل می شود:
– برگزاری مناقصه عمومی از طریق انتشار فراخوان در روزنامه های کثیرالانتشار
– برگزاری مناقصه محدود
۸- اسناد مناقصه شامل چه مواردی می شود؟
اسناد مناقصه شامل اجزای زیر است:
۱- نامه دعوت به ارائه پیشنهاد (دعوت نامه)
۲- دستورالعمل شرکت در مناقصه، همراه با کاربرگ های ضمانت نامه شرکت در مناقصه و ضمانت نامه انجام تعهدات
۳- برگ پیشنهاد مناقصه
۴- موافقت نامه پیمان و شرایط پیمان، شامل عمومی و خصوصی
۵- نقشه ها و مشخصات فنی
۶- جدولها (در صورت وجود)، از جمله جدول پرداختها، جدول زمانی کارها، جدول تضمین ها یا شاخص های عملکردی، جدول داده ها و جدول (یا فهرست) مقادیر و قیمتها
۷- فرمها، گواهی نامه ها، تأییدیه ها و مدارک دیگر (در صورت وجود)
۸- الحاقیه های صادره بعدی از سوی مناقصه گزار، در طول برگزاری مناقصه
۹- کاربرگ چیست؟
کاربرگ یا فرم، نوعی صفحه کاغذی یا الکترونیکی مورد استفاده در تنظیم اسناد و اطلاعات قابل ذخیره است که در روی آن، فضاهایی برای وارد کردن اطلاعات و مشخصات در نظر گرفته شده باشد.
۱۰- اعضای کمیسیون مناقصه را چه کسانی تشکیل می دهند؟
اعضای کمیسیون مناقصه عبارتند از:
۱- رئیس دستگاه مناقصه گزار یا نماینده وی
۲- ذیحساب یا بالاترین مقام مالی دستگاه مناقصه گزار حسب مورد
۳- مسئول فنی دستگاه مناقصه گزار یا واحدی که مناقصه به درخواست وی برگزار می شود
۱۱- مفاد فراخوان مناقصه (آگهی مناقصه) شامل چه مواردی میشود؟
الف – مفاد فراخوان مناقصه حداقل باید شامل موارد زیر باشد
نام و نشانی مناقصه گزار
نوع ,کمیت و کیفیت کالا یا خدمات
نوع و مبلغ تضمین شرکت در مناقصه
محل , زمان و مهلت دریافت اسناد , تحویل و گشایش پیشنهادها
مبلغ برآوردشده معامله و مبانی آن ( در صورتی که تعیین آن میسر یا به مصلحت باشد ) در مواردی که فهرست بهای پایه وجود دارد , برآورد مربوط طبق فهرست یادشده تهیه میشود .
ب – فراخوان مناقصه عمومی باید به تشخیص مناقصه گزار از دو تا سه نوبت حداقل در یکی از روزنامه های کثیر الانتشار کشوری یا استان مربوط منتشر گردد .
ج – مناقصه گزار میتواند علاوه بر موارد مذکور در بند ب این ماده از طریق سایر رسانه های گروهی و رسانه های ارتباط جمعی یا شبکه های اطلاع رسانی نیز فراخوان را منتشر نماید .
د – درصورتی که نیاز به برگزاری مناقصه بین المللی باشد,یااستفاده ازتسهیلات اعتباری خارجی مطرح باشد,بایدباکسب مجوزهای مربوط و با رعایت موازین قانون حداکثر استفاده از توان فنی , مهندسی , تولیدی و صنعتی و اجرایی کشور مصوب ۱۲/۱۲/۱۳۷۵ آگهی مربوط در یکی از روزناهه های کثیرالانتشار و حداقل یک نوبت در یکی از روزنامه های انگلیسی زبان و داخل یک مجله یا روزنامه بین المللی مرتبط با موضوع مناقصه , منتشر میشود .
۱۲ – نامه دعوت به ارائه پیشنهاد حاوی چه مطالبی است؟
نامه دعوت به ارائه پیشنهاد (دعوت نامه) عنوان مدرکی است که از سوی مناقصه گزار به تمام شرکت کنندگان منتخب، فرستاده شده و با وصول آن، می توانند اسناد مناقصه را دریافت کنند. نامه دعوت به ارائه پیشنهاد، به اختصار ” دعوت نامه” هم نامیده می شود. این نامه قسمتی از اسناد مناقصه تلقی می گردد .
۱۳- ارزیابی کیفی مناقصه گران شامل چه مواردی است؟
ارزیابی کیفی مناقصه گران شامل موارد زیر می باشد
الف – در ارزیابی کیفی مناقصه گران , باید موارد زیر لحاظ شود :
– تضمین کیفیت خدمات و محصولات
– داشتن تجربه و دانش در زمینه مورد نظر
– حسن سابقه
– داشتن پروانه کار یا گواهینامه های صلاحیت , در صورت لزوم
– توان مالی متقاضی برای انجام کار در صورت لزوم
ب – مراحل ارزیابی کیفی مناقصه گران به شرح زیر است :
– تعیین معیارهای ارزیابی و اهمیت نسبی معیارها
– تهیه اسناد ارزیابی
– دریافت , تکمیل و ارسال اسناد ارزیابی از سوی متقاضیان
– ارزیابی اسناد دریافت شده و تعیین امتیاز هر یک از مناقصه گران و رتبه بندی آنها
– اعلام اسامی مناقصه گران صلاحیتدار به کارفرما و امتیازات و رتبه آنها ( تهیه لیست کوتاه )
– مستندسازی ارزیابی کیفی مناقصه گران
ج – سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور مکلف است با همکاری دستگاههای اجرایی حداکثر سه ماه پس از تصویب این قانون آئین نامه اجرایی ا رزیابی کیفی مناقصه گران را با رعایت موازین مقرر در این ماده که بیانگر شاخص های اندازه گیری و روش ارزیابی مناقصه گران باشد تهیه و به تصویب هیات وزیران برساند .
۱۴- شرایط تسلیم و تحویل پیشنهادها به چه صورتی است؟
شرایط تسلیم و تحویل پیشنهادها به صورت زیر است
الف – هیچ یک از شرکت کنندگان در مناقصه , جز در مواردی که در اسناد مناقصه پیش بینی شده باشد , نمی توانند بیش از یک پیشنهاد تسلیم کنند .
ب – شرکت کنندگان در مناقصه , اسناد مناقصه و پیشنهادهای خود را باید در پاکت های جداگانه لاک و مهر شده شامل تضمین ( پاکت الف ) , پیشنهاد فنی بازرگانی ( پاکت ب ) و پیشنهاد قیمت ( پاکت ج ) بگذارند و همه پاکت ها را در لفاف مناسب و لاک و مهر شده قرار دهند .
ج – مناقصه گزار موظف است در مهلت مقرر همه پیشنهادهای ارائه شده شرکت کنندگان را پس از دریافت , ثبت و تا جلسه بازگشایی از پاکت ها صیانت نماید .
د – هرگونه تسلیم , تحویل , اصلاح , جایگزینی و یا پس گرفتن پیشنهاد باید به صورت قابل گواهی و درمهلت و مکان مقرر در اسناد مناقصه انجام شود .
۱۵- مراحل گشایش پیشنهادها به چه شکلی است؟
گشایش پیشنهادها به صورت زیر است
الف – پیشنهادهای مناقصه گران در زمان و مکان مقرر گشوده میشود .
ب – مراحل گشایش پیشنهادها به شرح زیر است :
۱- تهیه فهرست اسامی دریافت کنندگان اسناد , ( پیشنهاد دهندگان ) , حاضران و شرکت کنندگان در جلسه
۲- بازکردن پاکت تضمین ( پاکت الف ) و کنترل آن
۳- بازکردن پاکت فنی بازرگانی
۴- بازکردن پیشنهاد قیمت و کنترل از نظر کامل بودن مدارک و امضای آنها و کنار گذاشتن پیشنهادهای غیرقابل قبول در مناقصات یک مرحله ای
۵- تحویل پاکت های فنی بازرگانی به کمیته فنی بازرگانی در مناقصات دو مرحله ای
۶- تهیه و تنظیم و امضای صورتجلسه گشایش پیشنهادها توسط کمیسیون مناقصه
۷- تحویل پاکت های قیمت و پاکت تضمین پیشنهادهای ردشده به مناقصه گزار برای استرداد به ذی نفع
ج – درصورت برگزاری مناقصه دو مرحله ای , زمان و مکان تشکیل جلسه گشایش پیشنهادهای قیمت , درجلسه گشایش پاکتها اعلام خواهد شد , این مدت فقط برای یک بار تا سقف مدت اعتبار پیشنهادها قابل تمدید است . دراین صورت پاکتهای قیمت در یک لفاف لاک و مهر شده توسط دستگاه مناقصه گزار صیانت میشود . در مناقصات یک مرحله ای , پیشنهادهای قیمت بی درنگ گشوده و براساس ماده ۲۰ این قانون , برنده مناقصه تعیین میشود .
د- دستگاه مناقصه گزار مکلف است ازمناقصه گران یا نمایندگان آنها جهت حضوردرجلسه گشایش پیشنهادهای مالی دعوت نماید.
۱۶- مناقصه در چه شرایطی تجدید می شود؟
مناقصه در شرایط زیر تجدید می گردد
– کم بودن تعداد مناقصه گران از حد نصاب تعیین شده در اسناد مناقصه
– امتناع برندگان اول و دوم مناقصه از انعقاد قرارداد
– پایان مدت اعتبار پیشنهادها
– رأی هیأت رسیدگی به شکایات
– بالا بودن قیمتها به نحوی که توجیه اقتصادی طرح منتفی گردد
۱۷- مناقصه در چه شرایطی لغو می شود؟
مناقصه در شرایط زیر لغو میشود
– نیاز به کالا یا خدمات موضوع مناقصه مرتفع شده باشد
– تغییرات زیادی در اسناد مناقصه لازم باشد و موجب تغییر درماهیت مناقصه گردد
– پیشامدهای غیر متعارف نظیر جنگ، زلزله، سیل و مانند آنها
– رأی هیأت رسیدگی به شکایات
– تشخیص کمیسیون مناقصه مبنی بر تبانی بین مناقصه گران
۱۸- مراحل ترک تشریفات مناقصه چیست؟
مراحل ترک تشریفات مناقصه به صورت زیر است:
الف- تهیه گزارش توجیهی ترک تشریفات مناقصه توسط واحد متقاضی و ذکر دلایل ترک تشریفات و صرفه و صلاح بودن موضوع در آن
ب- تأیید گزارش توجیهی توسط بالاترین مقام اجرائی دستگاه
ج- تشکیل جلسه کمیسیون ترک تشریفات و تنظیم صورتجلسه
د- عقد قرارداد
ترک تشریفات مناقصه در مواردی که انجام مناقصه بر اساس گزارش توجیهی دستگاه مناقصه گزار به تشخیص یک هیأت سه نفره مرکب از مقامات مربوطه، میسر نباشد، می توان معامله را به طریق دیگری انجام داد و در این صورت هیأت ترک تشریفات مناقصه، با رعایت صرفه و صلاح دستگاه، ترتیب انجام این گونه معاملات را با رعایت سایر مقررات مربوط در هر مورد، برای یک نوع کالا یا خدمات تعیین و اعلام خواهد نمود.
۱۹- چگونه به دعاوی بین مناقصه گر و مناقصه گزار رسیدگی می شود؟
به منظور رسیدگی به دعاوی بین مناقصه گر و مناقصه گزار، هیأت رسیدگی تشکیل می گردد. اساسنامه هیأت رسیدگی به شکایات به تصویب مجلس شورای اسلامی خواهد رسید.
وظایف هیأت رسیدگی به شکایات به شرح زیر است
الف- رسیدگی به اعتراضات مربوط به اجرا نشدن هر یک از مواد این قانون
ب- صدور رأی تجدید یا لغو مناقصه
در موارد زیر رسیدگی به شکایات از سوی هیأت رسیدگی صورت نمی گیرد:
• معیارها و روش های ارزیابی پیشنهادها
• ترجیح پیشنهاد دهندگان داخلی
• اعتراضاتی که یک ماه پس از اعتبار پیشنهادها ارسال شده باشد
• شکایت برندگان مناقصات پس از انعقاد قرارداد
۲۰- موارد عدم الزام به برگزاری مناقصه چیست؟
در موارد زیر الزام به برگزاری مناقصه نیست و دستگاههای اجرایی میتوانند بدون انجام تشریفات مناقصه , معامله مورد نظر را انجام دهند :
الف – خرید اموال منقول , خدمات و حقوقی که به تشخیص و مسئولیت وزیر یا بالاترین مقام دستگاه اجرایی در مرکز و یا استان و یا مقامات مجاز از طرف آنها منحصر به فرد ( انحصاری ) بوده و دارای انواع مشابه نباشد.
ب – خرید , اجاره به شرط تملیک یا اجاره گرفتن اموال غیرمنقول که به تشخیص و مسئولیت وزیر و یا بالاترین مقام دستگاه اجرایی در مرکز و یا استان و یا مقامات مجاز از طرف آنها با کسب نظر از هیات کارشناسان رسمی دادگستری حداقل سه نفر و یا هیات کارشناسان خبره مربوطه در صورت نبود کارشناسان رسمی انجام خواهد شد.
ج – خرید اموال منقول و غیرمنقول , کالا و خدمات با قیمت تعیین شده یا کمتر یا حقوقی که نرخ های آنها از طرف مراجع قانونی ذیصلاح تعیین شده باشد .
د – تعمیر تجهیزات و ماشین آلات ثابت و متحرک و تامین تجهیزات و ماشین آلات صرفاً جایگزین و مرتبط با تداوم تولید در واحدهای تولیدی به نحوی که شامل توسعه واحد نگردد به تشخیص و مسئولیت وزیر یا بالاترین مقام دستگاه اجرایی در مرکز یا استان و یا مقامات مجاز از طرف آنها با رعایت صرفه و صلاح کشور
هـ – خرید خدمات مشاوره اعم از مهندسی مشاور و مشاوره فنی بازرگانی مشتمل بر مطالعه , طراحی و یامدیریت بر طرح و اجرا و نظارت و یا هرنوع خدمات مشاوره ای و کارشناسی
آئین نامه اجرایی این بند جهت تعیین ضوابط , موازین و معیارهای خدمات مشاوره حداکثر ظرف سه ماه پس از تصویب این قانون به پیشنهاد سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور به تصویب هیات وزیران میرسد.
و – خدمات فرهنگی و هنری , آموزشی و ورزشی و نظایر آن به تشخیص و مسئولیت وزیر یا بالاترین مقام دستگاه اجرایی که امکان برگزاری مناقصه مقدور نباشد با رعایت صرفه و صلاح کشور
ز – خرید قطعات یدکی برای تعویض و یا تکمیل لوام و تجهیزات ماشین آلات ثابت و متحرک موجود و همچنین ادوات و ابزار و وسایل اندازه گیری دقیق و لوازم آزمایشگاههای علمی و فنی و نظایر آن که تامین آن با تشخیص بالاترین مقام اجرایی از طریق مناقصه امکانپذیر نباشد , با تعیین بهای مورد معامله از سوی حداقل یک نفر کارشناس رشته مربوط که حسب مورد ، توسط وزیر یا بالاترین مقام دستگاه اجرایی در مرکز و یا استان و یا مقامات مجاز از طرف آنها انتخاب میشود .
ح – در مورد معاملات محرمانه به تشخیص هیات وزیران با رعایت صرفه و صلاح کشور
ط – خرید سهام و تعهدات ناشی از اجرای احکام قضائی
